• Vastgoed
Vastgoed 24/07/2021

Nieuwe erfrecht niet voor iedereen beter

Nieuwe erfrecht niet voor iedereen beter

De regels van het nieuwe erfrecht dat volgende september in werking treedt, gelden ook voor schenkingen die u eerder deed. Tenzij u binnen het jaar aangeeft dat u de oude regels verkiest. Hoe beslist u wat voor u het meest opportuun is?

‘Vlaamse erfbelasting zal nieuw erfrecht niet dwarsbomen’
Een jaar tijd om uw erfenisplanning onder de loep te nemen
‘Hogere roerende voorheffing rem op schenken familiebedrijf’
Nieuw erfrecht definitief goedgekeurd
‘U heeft een jaar om het nieuwe erfrecht onder de knie te krijgen. Het eindexamen is op 1 september 2018, wanneer de regels in werking treden. Een tweede zit is geen optie. Integendeel, mogelijk moet u de komende twaalf maanden al actie ondernemen’, zegt specialiste vermogensplanning Murielle Gijbels (Tiberghien).
Met de publicatie van de nieuwe wet in het Staatsblad afgelopen 1 september is een spannende tijd aangebroken voor wie zinnens is zijn erfenis te plannen, maar nog meer voor wie dat al gedaan heeft. U zult moeten beslissen of u onder de oude regels wilt vallen – en voor 1 september 2018 de nodige regelingen zal treffen – of u wilt wachten op de nieuwe regels. Misschien wil u ingrijpen als het nieuwe erfrecht uw bestaande planning in de war zou sturen.
Dat ouders vanaf volgend jaar de helft van hun vermogen kunnen nalaten aan wie ze willen, ongeacht hoeveel kinderen ze hebben, is een van de meest in het oog springende wijzigingen. Wie kinderloos is, kan dan weer zijn ouders volledig onterven. ‘De meest ingrijpende vernieuwing in meer dan 200 jaar gaat echter veel verder’, benadrukt Gijbels. ‘De regels worden grondig door elkaar geschud voor iedereen die tijdens zijn leven al geld of goederen wegschonk. Het maakt niet uit of die schenking dateert van dit jaar of van 30 jaar geleden.
Wie de nieuwe regels niet ziet zitten, kan eraan ontsnappen door een notaris een ‘verklaring tot behoud’ op te laten stellen. Snel zijn is wel de boodschap. Het kan maar tot 31 augustus 2018. De vraag is: wanneer zijn de oude regels meer opportuun? ‘Dat is geen zwart-witverhaal. Iedereen zal voor zichzelf de berekening moeten maken’, geven Bart Verdickt en Hélène Casman van het advocatenkantoor Greenille (Laga) aan. We illustreren de verschillen voor enkele veel voorkomende situaties.

1. Goederen schenken

De basisveronderstelling blijft dat wie een schenking doet zijn kinderen gelijk wil behandelen. Om dat te evalueren moeten kinderen gedane schenkingen ‘inbrengen’ in de nalatenschap.
Op dit moment geldt voor roerende goederen de waarde op de dag van de schenking en voor onroerende goederen de waarde op de dag van het overlijden van de ouder.
In het nieuwe erfrecht geldt voor roerende én onroerende goederen de waarde op de dag van de schenking, geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden.
Ouders die verschillende goederen wegschenken maar hun kinderen ‘gelijk’ willen behandelen, zullen de nieuwe regels verkiezen. Het huidige onderscheid kan tot onredelijke situaties leiden. Stel dat één kind een stuk grond van 200.000 euro krijgt en de andere twee kinderen op dezelfde dag elk een som geld van 200.000 euro. Door de stijging van de vastgoedmarkt is de bouwgrond bij het overlijden van de ouders 420.000 euro waard. Het kind dat de grond kreeg, zal een aanzienlijke som moeten betalen aan zijn broer en zus.

2. Evenveel schenken op een ander moment

‘In het nieuwe erfrecht wordt de datum van de schenking het relevante criterium om de gelijkheid tussen de kinderen te evalueren. De intrinsieke waarde op de dag van de schenking wordt geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden, waardoor wie lang geleden een schenking kreeg, meer moet inbrengen dan wie recent iets kreeg’, geeft Verdickt aan.

Door de nieuwe regels wordt elk kind verantwoordelijk voor wat hij doet met zijn schenking.

BART VERDICKT, ADVOCAAT GREENILLE (LAGA)

‘Dat is economisch eerlijker. Wie vroeger krijgt, kan er ook langer van genieten’, redeneert Verdickt. Of het kind op die schenking winst boekt of verlies lijdt, is niet langer relevant. Elk kind wordt zo zelf verantwoordelijk voor wat hij er wel of niet mee doet.’
‘Soms willen ouders wel degelijk dat elk kind rekenkundig hetzelfde krijgt, ongeacht het tijdstip van de schenking. De gelijkheid is dan veeleer een symbolische gelijkheid’, aldus Verdickt. Ouders die bijvoorbeeld elk kind op zijn 30ste verjaardag 200.000 euro geven, zullen mogelijks de oude regels verkiezen, zelfs met een leeftijdsverschil van tien jaar tussen het oudste en het jongste kind.

3. (Familiebedrijf) schenken met voorbehoud van vruchtgebruik

Schenkingen met voorbehoud van een vruchtgebruik of onder last van een lijfrente vormen een uitzondering op de nieuwe regel dat de waarde van schenkingen geïndexeerd wordt. Voor dat type schenkingen geldt de waarde op de dag van het overlijden of de dag dat de schenker afstand doet van zijn vruchtgebruik.

Troonopvolgers van familiebedrijven kunnen slechter af zijn in de nieuwe regeling.

MURIELLE GIJBELS, VERMOGENSPLANNER TIBERGHIEN

‘De begiftigde kan daardoor slechter af zijn onder de nieuwe regeling’, stipt Gijbels van Tiberghien aan. Neem het voorbeeld van vader Hans die de aandelen van zijn familiebedrijf schenkt aan twee van zijn drie zonen. Om zijn levensstandaard te behouden schenkt hij met het voorbehoud van het vruchtgebruik.
Volgens de oude regeling moeten de twee zonen de gekregen aandelen inbrengen tegen de waarde op de dag van de schenking. ‘De waardestijging sinds de schenking hoeven ze niet te delen met hun broer. Logisch, want die waardestijging is te danken aan hun inspanningen’, vindt Gijbels. In de nieuwe regeling zullen ze hun broer echter wel moeten compenseren voor de waardestijging. Want de inbreng gebeurt tegen de waarde van de aandelen op de dag dat Hans overlijdt. Hij kan dat voorkomen door voor 1 september volgend jaar een verklaring tot behoud af te leggen.
Maar ook na september 2018 kan Hans voorkomen dat zijn troonopvolger(s) de rekening gepresenteerd krijgen. ‘Het volstaat om de waarde van de schenking vast te klikken in de schenkingsakte of op een later moment in een andere overeenkomst’, weet Gijbels. ‘Na 1 september 2018 met alle kinderen een familiepact sluiten om alle schenkingen te vergelijken en alle waarderingen vast te leggen, kan ook een optie zijn’, vindt Verdickt van Greenille (Laga).
Tot slot: de verklaring tot behoud is een alles-of-nietsverhaal. De oude regels gelden dan voor alle schenkingen die u al deed en nog zal doen voor 1 september 2018. ‘De schenkingen vanaf 1 september 2018 worden wel exclusief aan de nieuwe regels onderworpen’, stelt Casman.

HOED U VOOR FISCALE VERRASSINGEN

‘Na de vraag ‘wie krijgt wat’ moet ook de niet minder belangrijke vraag ‘wie betaalt wat’ beantwoord worden. In heel wat gevallen is het op dit moment niet duidelijk of en hoeveel schenk- of erfbelastingbetaald moet worden vanaf september volgend jaar’, signaleert advocaat en professor Nicolas Geelhand.
In de hervorming van het erfrecht is nauwelijks aandachtbesteed aan de fiscale weerslag van de wijzigingen. ‘Op zich logisch. Het erfrecht is een federalebevoegdheid, terwijl de schenk- en erfbelasting een gewestelijke materie is’, verklaart Geelhand. Het Vlaamse belastingwetboek is dan ook niet afgestemd op de vernieuwingen van het erfrecht.
In een reactie laat Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein weten dat de hervormnig van de erfbelastin die hij plant, afgestemd zal worden op de wijzigingen in het erfrecht.
Geelhand ziet momenteel een tiental situaties waarin die ongerijmdheden leiden tot een zware fiscale factuur. We vermelden er vier.

1. Nieuw samengestelde gezinnen

Stiefkinderen worden fiscaal al gelijk behandeld als biologische kinderen. Maar dat geldt niet voor stiefkleinkinderen. ‘Zij betalen 45 tot 65 procent erfbelasting.’

2. Kinderloze singles

De nieuwe erfwet schaft de ‘reserve’ voor de ouders af, waardoor kinderloze singles hun hele vermogen kunnen nalaten aan wie ze willen, bijvoorbeeld aan de neefjes en de nichtjes. ‘Maar die betalen 45 tot 65 procent erfbelasting, terwijl de ouders 3 tot 27 procent betalen.’

3. Oude schenkingen belast in een familiepact

In een globale erfovereenkomst moeten alle schenkingen vermeld en gewaardeerd worden. Dat geldt ook voor hand- en bankgiften en schenkingen voor Nederlandse notarissen waarop geen schenkbelasting betaald werd. Zonder aanpassingen van de Vlaamse belastingregels kunnen die oude schenkingen belast worden omdat globale erfovereenkomsten bij notariële akte verleden moeten worden. ‘Dat zal velen ervan weerhouden een globale erfovereenkomst te sluiten bij een Belgische notariële akte’, oordeelt Geelhand.

4. Mogelijke nietigverklaring erfovereenkomst

Het nieuwe erfrecht verruimt de opties om erfovereenkomsten te sluiten. Maar het principe blijft dat zulke afspraken verboden zijn, behalve de overeenkomsten die de wet uitdrukkelijk toelaat. ‘De vraag is welke sanctie geldt voor een verboden of ongeldige erfovereenkomst. Volgens de nieuwe erfwet is dat de absolute nietigheid. Ook de Vlaamse belastingdienst kan die vorderen. Als de Vlaamse fiscus de nietigheid van een globale erfovereenkomst die door een vormgebrek is aangetast vordert, kunnen de daarin gedane schenkingen in de nalatenschap vallen en belastbaar zijn tegen de hogere tarieven van de erfbelasting.’

BRON: https://www.tijd.be/netto/erfenis/Nieuwe-erfrecht-niet-voor-iedereen-beter/9931039
Photo via Visual hunt